Vrijheid hoort bij individualiteit, evenals bij spiritualiteit. Vrijheid voor zelfontplooiing en vrijheid van denken horen bij een individualistische samenleving.

Voor spiritualiteit schijnt die vrijheid ook te gelden: er zijn vele vormen van spiritualiteit, ook onder godsdienstige mensen.

Met het begrip 'verbinding' ligt het ingewikkelder in onze westerse wereld. In de veelheid van overtuigingen en richtingen en belevingen is het voor velen moeilijk om verbinding te ervaren. Anderen schieten door in de afbakening en de exclusiviteit: ze houden zich bezig met wie er wel bij hoort en wie niet. Misschien is dit een wezenlijk menselijk thema: er bijhoren. En misschien zijn we daarin wel op tilt geslagen. Het feit of iemand, of een club, of een groep erbij hoort, wordt immers steeds meer bepaald door het economisch belang en de positie. Dat geeft, net als de exclusiviteit van godsdienst of politieke overtuiging, maatschappelijke onrust.

Veel mensen zijn tegenwoordig op zoek naar een andere vorm van verbinding: een spirituele, universele verbinding met ‘het geheel’. Het Systemisch werk met o.a. familieopstellingen, waar Anne Bijlsma zich mee bezighoudt, laat zien dat het met de vrijheid van het individu misschien anders gesteld is dan velen denken. We zijn met elkaar en met de wereld om ons heen verbonden op een manier die je mogelijk biologisch zou kunnen noemen. Daarin is onze vrijheid beperkt. Volgens de Systemische visie wordt een mens pas vrij als hij aan oordeel, moralisme en overtuigingen voorbij komt. Het is de wijsheid van het hart die vrij maakt. Essentieel blijkt te zijn dat we elkaar in onze ‘eigenheid’, onze uniciteit, ontmoeten. Pas dan manifesteert zich de ‘verbindende vrijheid’.

Anne Bijlsma werkt in eigen praktijk als psychosociaal therapeut en bereidt een boek voor over ‘Gezonde principes van gemeenschapsvorming’, waarin enkele consequenties van genoemde inzichten worden uitgewerkt.