Wij hebben in onze wereld voortdurend met andere mensen te maken, maar wat is precies de plaats van die ander in ons leven? Is hij man of vrouw? Is hij autochtoon of allochtoon? Is hij onze vriend of onze vijand? In vier lezingen gaan we aan de hand van een aantal filosofen op zoek naar de ander. Met Emmanuel Lévinas zullen we via De Ander de weg naar het Goede vinden terwijl bij Sartre De Ander de weg naar de hel zal zijn, maar hoe het ook zij, de ander zal nooit meer hetzelfde zijn.

Op 18 oktober (2007) houdt Leonie van Wees de eerste Kronoz filosofielezing in het kader van De Ander, in het gebouw Hollandia van de Vrije Academie te Vlaardingen. Onderwerp van de lezing is de filosofie van Emmanuel Lévinas, een van de meest vernieuwende filosofen van na de Tweede Wereldoorlog. Hij heeft het filosofisch denken over mens, samenleving en ethiek grondig veranderd.

Na een korte schets van het leven van Lévinas, zal Leonie ingaan op de invloed hiervan op zijn mensvisie: Lévinas (1906 - 1995) werd geboren uit joodse ouders en werd als gevolg daarvan ook een slachtoffer van de Jodenvervolging tijdens WO II. Tijdens de oorlog heeft hij in Duitsland in een werkkamp gezeten. Dit heeft zijn wereldbeeld sterk bepaald. Daarnaast werd zijn filosofische vorming sterk beïnvloed als reactie op de filosofieën van Edmund Husserl en Martin Heidegger.

Het was voor Lévinas de grote vraag hoe in de westerse cultuur, met haar rijke filosofische en christelijke traditie, een gruwel als de Holocaust zich kon ontwikkelen. In het kamp raakte hij gefascineerd door de verhouding van mens tot mens en ontwikkelde hij zijn 'Filosofie van de Ander'. Het belangrijkste kenmerk hiervan is dat Lévinas de nadruk legt op hoe andere mensen te benaderen. Dit in tegenstelling tot de traditionele, subject-gerichte filosofie, dat wil zeggen gericht op de eigen persoonlijkheid, zoals bijvoorbeeld in het existentialisme van Sartre. Deze is gericht op de ontplooiing van het ik en de verantwoordelijkheid voor het verloop van het eigen leven. Lévinas stelt daartegenover, dat men pas in de ontmoeting met de ander zijn existentie volledig kan realiseren.

Eén aspect van deze houding is dat hij de mens verantwoordelijk acht voor het welzijn van de ander, de mens die men tegenover zich heeft. Men moet datgene doen wat goed is voor de ander. Lévinas gaat hierin erg ver: hij vindt zelfs dat men zich in dienst van de ander moet stellen. We hoeven dat volgens hem niet te beredeneren; het feit, dat men iemand tegenover zich heeft ('het Gelaat') houdt al een gebod, een eis tot rechtvaardigheid, respect en hulpverlening in.

Zie ook Wikipedia

Tekst: Piet van Dorp.

Met een vader als filosoof is de filosofie mij eigenlijk met de paplepel ingegoten. Vanzelfsprekend heb ik op de middelbare school examen gedaan in het vak filosofie, maar ben daarna toch eerst psychologie aan de Universiteit van Amsterdam gaan studeren. Na een jaar ben ik er echter mee gestopt, ik miste de filosofie en de stad Rotterdam. Zodoende studeer ik nu voor mijn vijfde jaar wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Mijn specialisatie is de wijsgerige antropologie (mensbeelden). Inmiddels heb ik het Bachelorgedeelte afgerond met een acht als judicium en focus ik mij nu op het Mastergedeelte, dat ik dit jaar hoop af te ronden.