Op zondagmiddag 2 december vond weer een geslaagde bijeenkomst van Kronoz plaats. Dat was af te leiden uit het nog lang blijven napraten van de 11 bezoekers in het fraaie kapelletje aan het Emaus. In een ontspannen sfeer rondom een tafel met wat versnaperingen was het voor Carla van Dijk niet moeilijk de aandacht voor dit niet gemakkelijke onderwerp vast te houden.

Carla begon haar lezing met de filosofie waarop de praktische geneeskunst Ayurveda is gebaseerd. De Ayurveda is letterlijk vertaald "kennis van het leven" en heeft een 6000 jaar oude traditie. Op systematische wijze werd stap voor stap de Samkhyafilosofie uit de doeken gedaan, waarbij voortdurend de verbinding werd gelegd met de elementen uit de Ayurvedische geneeskunst. Belangrijke elementen daarbij zijn de vijf zintuigen die als waarnemingsorganen fungeren: ogen, oren, neus, huid en tong. Maar net zo belangrijk zijn de vijf handelende organen: mond, handen, voeten, anus, genitaliën. Verder zijn er vijf (hoofd)elementen: lucht, ether, vuur, water en aarde. Zij vormen in een bepaalde verhouding het basistype dat je bent als mens.

Er werd ook even geoefend in het waarnemen van hoe een polsdiagnose in zijn werk gaat. Al direct werd duidelijk dat je daarin een gedegen oefening moet hebben om allerlei fijne waarnemingen te kunnen doen. De diagnose gebeurt met drie vingers. De meeste aanwezigen kwamen niet verder dan het voelen van de hartpuls, terwijl er onderscheid te maken is tussen pulserende bewegingen (slang), springende bewegingen (kikker) en golvende bewegingen (zwaan).

Carla benadrukte dat Ayurveda zowel filosofie, yoga, meditatie als eet- en leefstijl inhoudt. Als er iets niet meer lekker werkt of je ervaart problemen dan is de balans verstoord en kan de geneeskunst adviezen geven over hoe dit te herstellen. Interessant daarbij is dat je zelf verantwoordelijk bent en dat je dus zelf de regie in handen moet nemen. Niet onbelangrijk daarbij is dat het Indiase mensbeeld van het volgende uitgaat: Je bent ziel en je hebt een lichaam.

In een anamnese van acht stappen wordt met behulp van onder meer een polsanalyse en een tonganalyse, de status van je gezondheid opgesteld.

Carla schroomde niet om de vraag "Hoe kom je erachter wat je karma is?" te beantwoorden. Nog niet eerder hoorde ik zo'n kort praktisch antwoord: "Je moet bij jezelf patronen leren herkennen waar je last van hebt en die durven loslaten." Het kunnen inlossen van karma biedt namelijk veel ruimte om je gezonder in het leven te laten staan. Door middel van adviezen over leefwijze en voeding kan daarna gewerkt worden aan herstel. Diverse behandelmethoden passeerden de revue, waarvan warme oliën, massage en een klisma (geen darmspoeling) een onderdeel kunnen zijn. Diverse voedingsadviezen, waarbij rekening wordt gehouden met hoe je als basistype bent, maken daar ook deel van uit.

De meeste aanwezigen kenden Ayurveda nog niet van naam, laat staan dat zij de betekenis ervan kenden. Maar na afloop van de lezing waren zelfs de meest kritische personen positief gestemd over deze geneeswijze.

Carla van Dijk (1950) heeft vanaf de jaren '70 yoga en Oosterse filosofie in haar leefstijl betrokken. Sinds 2000 heeft zij die verschillende filosofieën en praktische lessen met behulp van de Ayurveda in praktijk gebracht. De Ayurveda is een geneeskunst die door Carla als practitioner uitgeoefend wordt. Ze is behandelaar en heeft daarenboven de uitgangspunten van de Ayurveda ook in haar leefstijl verwerkt.

In haar lezing voor Kronoz benaderde zij de Ayurveda vanuit zijn oorsprong. Zij doet dit omdat zij er iedere dag bij het uitoefenen van haar vak, weer vanuit gaat dat zij zich door het contact met deze basis het best kan verhouden tot de kern van de Ayurveda. Ayurveda is dan geen verzinsel van mensen maar een logica die zich ontwikkelt vanuit de natuurkundige verschijnselen.

Ayurveda is filosofie, yoga, meditatie, eet- en leefstijl tegelijk.

Ayurveda is dus een levenswijze en komt voort uit de Veda's en Upanishaden. Daarin wordt beschreven hoe het leven in elkaar steekt en hoe wij als mens ons daartoe zouden moeten verhouden. Men had destijds niet veel woorden nodig om uit te leggen waarom er in het gedrag van de mens iets niet klopte. Steeds weer werd er verwezen naar de natuurwetten. Die wetten met voeten treden of ze negeren is om ellende vragen. Eigenlijk is dat tegenwoordig ook zo, alleen benoemen we het anders.

De eerste leraren die de betreffende filosofieën naar het Westen brachten, beschouwden de zogenoemde Vedantaleer als hun grootste schat. Ze presenteerden de Vedanta als de filosofie van zelfrealisatie en yoga als de methodologie om haar tot stand te brengen. Volgens de opvattingen van deVedanta moet men, om te ontdekken wat echt spiritueel is, voor de geest en zijn conditionering gaan. We moeten onze gedachten in een onderbewust niveau oplossen. Dit vereist diepe meditatie om de geest als een diep meer tot rust te brengen.

In de beschrijving is er vanuit gegaan dat de mens functioneert vanuit de energie van het moment. Dit zijn de Guna's die we terug vinden in het Vedisch denken en in de Taoïstische filosofie, het Yin-en-Yangprincipe. Guna's vormen een integraal onderdeel van het Vedisch denken, omdat alles is samengesteld uit de combinatie van deze kwaliteiten. Guna's maken het mogelijk dat we iets over energie kunnen zeggen. Zij laten zien welke energie op elk moment aanwezig is. Het zijn de Guna's die zorgen voor verandering. In de Guna's is onze manier van functioneren op geestelijk en op fysiek niveau geworteld.

Satva is de Guna van de stabiliteit en het evenwicht. Satva bereik je door middel van meditatie en onthouding.

Rajas is de Guna die zorgt dat we actief zijn, maar ook dat we boos worden en zelfs agressief.

Tamas is de Guna van rust maar ook van inertie.

De Guna's vertalen zich in kwaliteiten op stoffelijk niveau. Bijvoorbeeld licht- donker, vast - vloeibaar, warm - koud. het leven werd indertijd ook benaderd vanuit de vijf elementen: Lucht, Ether, Vuur, Water en Aarde. Lucht en Ether werden gevat onder de naam Vayu, wat lichaamszucht en ademhaling betekent. Tijdens de ademhaling nemen we niet alleen lucht uit de buitenwereld op, maar komen we ook in aanraking met de in ons aanwezig zijnde levenskracht, waarvan de ultieme oorsprong in het bewustzijn ligt. De stroom van de adem bewerkstelligt beweging in ons lichaam en doet het daardoor functioneren. Indertijd werd de Pranayama ontwikkeld, wat ademhalingsmethoden betekent. De Pranayama vinden we ook als belangrijk onderdeel van de fysieke Yoga terug. Het combineren van Pranayama met meditatie is daarom bevorderlijk voor de beoefening van elk van beide.

Vuur, Agni in het Sanskriet, werd gezien als lichaams- en spijsverteringsvuur. Agni is noodzakelijk om het lichaam 'brandend' te houden en om te kunnen voortbestaan. Agni zorgt er voor dat we daadkrachtig zijn. Het spijsverteringsvuur is noodzakelijk om de spijzen die we eten te kunnen verteren. Als Agni is verstoord, blokkeert de spijsvertering met alle gevolgen van dien.

Water en Aarde, zijn de elementen van de vorm en stabiliteit.

Wanneer je vanuit de Ayurveda een mens waarneemt, gebeurt dat op een rustige en respectvolle wijze. De snelheid van tegenwoordig is hierbij niet op zijn plaats, we missen dan de rust om te kunnen waarnemen.

Waarnemen door te kijken, ruiken, proeven en te voelen is gebruik maken van de zintuigen die volgens de Ayurveda de beste waarnemers zijn. Dit geldt ook als we onszelf waarnemen. Het leren luisteren naar onszelf gaat gepaard met kijken, voelen en interpreteren van wat we waarnemen. Intuïtie is hierbij dan ook een belangrijk fenomeen. Het ontwikkelen van onze intuïtie gaat door middel van meditatie en Pranayama. Prana, onze innerlijke levenskracht, heeft een natuurlijke intelligentie die boven de gewone geest uitstijgt. Door háár kunnen we ons verbinden met de kosmische intelligentie in en om ons heen.

Eerst nog iets over Yoga. Yoga is in eerste instantie meditatie. Yoga is uitgewerkt in een aantal werkvormen, zoals we die tegenwoordig tegenkomen in het westen. Dat is de Yoga van de beweging. Veelal zien we deze yoga als mooie oefeningen die gedaan kunnen worden, in plaats van een onderdeel van meditatie. Yoga is bedoeld om de meditatie te ondersteunen en staat dus niet op zichzelf. Yoga is ook weer verbonden met Pranayama-oefening.

Weer terug bij de Guna's. Ieder van ons heeft dus de drie Guna's in zich, waarvan er vaak een of twee overheersen. Door de dominantie van een of twee Guna's, manifesteren we ons op een bepaalde manier. We kunnen invloed op de dominantie van onze Guna's uitoefenen. Satva is de meest ideale toestand van de Guna's. We zijn dan in een harmonische en veelal meditatieve toestand, die we weer kunnen bereiken via Pranayama en meditatie. Vanuit die toestand kunnen we ook beter waarnemen en positioneren we onszelf niet vanuit ons ego maar doen we dat wat moet gebeuren. Dat wat moet gebeuren is dat wat de situatie nodig heeft. Ons ego is dan uitgeschakeld.

Als we vanuit ons ego functioneren - het gaat dan veelal om Rajas Guna - dan zijn we het meest met onszelf bezig en minder met de ander, en zeker niet met de situatie. We manipuleren als het ware de situatie en denken het gevolg te kunnen beïnvloeden. De wetmatigheid van oorzaak en gevolg geeft al aan dat hier een denkfout zit. De oorzaak heeft al plaatsgevonden dus het gevolg komt bijna automatisch. Als we zo bezig zijn geweest vanuit Rajas Guna en we raken teleurgesteld omdat we ons doel niet hebben bereikt, is er weer sprake van Tamas guna. En zo raken we van de regen in de drup...

Carla van Dijk
Villa Palagonia
Dayer 4
3131 CB Vlaardingen
010-4114092
06-12969690